Đây là một bài viết dành cho cả những người không có chuyên môn sâu về điện, vì vậy chúng tôi xin phép sẽ viết một cách vắn tắt và tập trung vào mô tả nguyên lý chung.
Về định nghĩa và ký hiệu của dòng điện xoay chiều
Dòng điện xoay chiều là dòng điện có chiều biến thiên tuần hoàn và cường độ biến thiên điều hoà theo thời gian, những thay đổi này thường tuần hoàn theo một chu kỳ nhất định. Dòng điện xoay chiều thường được tạo ra từ các máy phát điện xoay chiều hoặc được biến đổi từ nguồn điện một chiều.
Trong kỹ thuật điện, nguồn xoay chiều được viết tắt tiếng Anh là AC (viết tắt của Alternating Current) và được ký hiệu bởi hình ~ (dấu ngã - tượng trưng cho dạng sóng hình sin).
Tất cả các loại bóng đèn hoạt động được đều phụ thuộc vào điện áp, vì vậy theo lý thuyết thì nếu ta điều chỉnh được điện áp của dòng điện tới bóng đèn thì ta sẽ kiểm soát được độ sáng của bóng đèn.
Lịch sử ra đời và phát triển của công nghệ Dim
Một trong những thiết bị Dim đầu tiên có tên là Rheostat, có trọng lượng lên tới 45kg, dành để điều chỉnh cường độ chiếu sáng các các hệ thống đèn trong nhà hát, và nó có hiệu suất rất thấp.
Bản chất của việc sử dụng Rheostat mắc nối tiếp phía trước bóng đèn, là việc chuyển hoá một phần điện năng thành nhiệt năng và từ đó gián tiếp cắt giảm điện áp được cung cấp cho bóng đèn.
Ví dụ: Nếu bạn muốn giảm cường độ chiếu sáng xuống 50%, thì cần dùng Rheostat để tiêu thụ 50% dòng điện bằng cách sinh ra nhiệt.
Rõ ràng đây là một giải pháp vô cùng tốn kém và công kềnh và cũng không bền do việc sinh nhiệt khiến Rheostat khá nhanh hỏng.
Cho tới khi Mr. Joel Spira, nhà khoa học và là người sáng lập Lutron phát minh ra công nghệ Dim mới vào năm 1959. Đây là một bước tiến thay đổi hoàn toàn cách con người điều khiển chiếu sáng và cũng thay đổi luôn cả nghành công nghiệp chiếu sáng.
Không chỉ có thiết kế rất nhỏ gọn mà còn đặc biệt về hiệu suất hoạt động, tức khả năng tiết kiệm năng lượng
Công nghệ Dim mới hoạt động như thế nào ?
Một số khái niệm hay nhầm lẫn
Dimming hay dim là gì ?
Dimming/công nghệ dimming (dim) dành cho đèn là công nghệ làm tăng giảm độ sáng của bóng đèn theo mong muốn của người sử dụng.
Dimmer là gì ?
LED Dimmer hay dimmer đèn led là một thiết bị được phát triển nhằm mục đích tăng giảm độ sáng của đèn theo mong muốn của người sử dụng. Thiết bị này được kết nối với đèn thông qua dây dẫn và hoạt động dựa trên sự điều chỉnh của điện trở.
Những loại Dim thường gặp
Dim Phase cut, dim cắt sườn
Là loại Dimmer truyền thống, thực hiện dựa trên nguyên lý cắt một phần của điện áp hình Sin tại ngõ vào, từ đó điều chỉnh giá trị điện áp trung bình tại ngõ ra. Có 2 phương án là cắt phần trước hoặc phần sau của sóng hinh Sin – hay còn gọi là cắt xung sườn.
Phase Dimming gồm Leading-edge Dimmer (TRIAC Dimmer) – Cắt xung sườn lên và Trailing-edge Dimmer (Reverse phase Dimmer) – Cắt xung sườn xuống.
Cả 2 phương pháp này đều có nguyên lý hoạt động như nhau, nên lượng điện tiết kiệm được và kết quả thu được khi dim cũng là như nhau. Tuy nhiên với mỗi loại bóng đèn thì sẽ phù hợp với những phương pháp khác nhau, lý do chính là nguồn khởi động của mỗi loại bóng đèn. Với loại bóng cần có điện áp lớn để bật sáng từ đầu thì cắt sườn sau (trailing edge sẽ phù hợp hơn). Thường thì Leading Edge sẽ có chi phí tốt hơn nhưng không cho phép Dim sâu.
- Leading-edge Dimmer (TRIAC dimmer) – Cắt xung sườn lên: thông dụng vì Triac Dimmer này có chi phí về thiết bị thấp hơn so với loại Dimmer cắt phần xung sườn xuống. Tuy nhiên, điểm sáng thấp nhất lớn thường chỉ ở mức khoảng 10%.
- Trailing-edge Dimmer (Reverse phase Dimmer) – Cắt xung sườn xuống: Còn gọi là Dimmer điện tử, có thiết kế và hoạt động phức tạp hơn là Triac Dimmer và thường sử dụng MOSFET (Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor) hoặc IGBT (Insulated Gate Bipolar Transistor).
* Dimmer điện tử thường không phát ra tiếng ồn, cảm giác thoải mái, dễ chịu hơn Triac dimmer do tính chất “khởi động mềm” – tức độ sáng sẽ tăng dần đều từ 0% lên tới mức thiết lập.
* Điểm sáng thấp nhất của Dimmer điện tử thấp hơn là Triac Dimmer, tức có khả năng Dim sâu hơn.
* Ngoài đem lại cảm nhận tuyệt vời cho người dùng, nó còn giúp tăng tuổi thọ thiết bị đèn chiếu sáng do dòng khởi động nhỏ hơn hoặc bằng dòng điện định mức.
* Chi phí cao hơn Triac Dimmer.
Dim 0/1 - 10V
Phương pháp này sử dụng tín hiện điện áp nhẹ trong khoảng dưới 10V để truyền tín hiệu ra lệnh việc tăng giảm cường độ của đèn thông qua bộ Driver. Cách này giúp dim mượt mà hơn so với việc điều chỉnh điện áp trực tiếp.
Dim Dali (Dimmer Dali)
DALI – viết tắt của Digital Addressable Lighting Interface – là hệ giao thức được phát triển riêng cho hệ điều khiển ánh sáng với mục đích giúp cho hệ thống dễ dàng lắp đặt, linh hoạt trong điều khiển và dễ dàng mở rộng hệ thống mà không phải xây dựng lại từ đầu.
Với hệ DALI, các thiết bị chiếu sáng sẽ được gán địa chỉ riêng biệt, cho phép điều khiển từng thiết bị độc lập hoặc cùng lúc điều khiển tất cả thiết bị cùng nhóm. Tất cả điều khiển qua hệ thống phần mềm và cho phép thiết lập việc gán nhóm, gán địa chỉ bằng phần mềm mà không cần tác động vật lý đến từng thiết bị riêng rẻ hoặc đi lại dây. Hơn nữa, giao thức DALI là giao thức 2 chiều nên thiết bị có thể cập nhật các báo cáo trạng thái thiết bị ngay khi có yêu cầu.
Với những lợi điểm về sự linh hoạt và lắp đặt thì Dali đang ngày càng phổ biến và được ứng dụng nhiều trong nhà ở, và các công trình đòi hỏi nhiều kịch bản chiếu sáng khác nhau.
DMX Digital Multiplex Signal
DMX: Digital Multiplex Signal - nghĩa là “tín hiệu kỹ thuật số đa kênh”.
DMX là một tiêu chuẩn truyền thông để điều khiển các bộ đèn chiếu sáng hoạt động theo chương trình định trước thông qua các phần mềm hoặc bộ controller, decoder,…DMX được sử dụng phổ biến trong chiếu sáng chuyên nghiệp, ví dụ như các chương trình biểu diễn, chiếu sáng cảnh quan,…do sự đa dạng của nó.
Ứng dụng của dim là gì?
Ứng dụng của dim trong đời sống hàng ngày đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong việc điều chỉnh ánh sáng, quạt; ứng dụng trong không gian nhà ở hoặc các không gian lớn hơn.
Khác biệt rõ ràng nhất giữa dimmer và công tắc thông thường chính là khả năng tùy chỉnh. Với dimmer, bạn không chỉ bật tắt đèn mà còn có thể điều chỉnh độ sáng theo ý muốn. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm điện năng mà còn tạo ra không gian sống phù hợp với tâm trạng và hoạt động của bạn. Ví dụ, bạn có thể tăng độ sáng trong lúc làm việc và giảm độ sáng vào buổi tối để tạo không gian thư giãn. Ngoài cũng cũng góp phần nâng cao sức khoẻ của người sử dụng khi độ sáng được điều chỉnh phù hợp với lứa tuổi và tác vụ cụ thể.
Ngoài ra, việc sử dụng dimmer còn góp phần tăng tuổi thọ cho bóng đèn. Khi ánh sáng được điều chỉnh một cách mượt mà, không đột ngột như việc bật tắt công tắc thông thường, bóng đèn sẽ ít bị hao mòn theo thời gian. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường do giảm lượng rác thải từ bóng đèn hỏng mà còn tiết kiệm chi phí thay thế. Với các công nghệ mới như Dali thì việc thi công và điều khiển tuỳ biết các lộ theo kịch bản cũng dễ dàng hơn hơn rất nhiều.
Sự tiện lợi của dimmer cũng được mở rộng trong các hệ thống chiếu sáng thông minh. Nhiều dimmer hiện đại có thể kết nối với điện thoại thông minh hoặc các thiết bị điều khiển thông minh khác, cho phép bạn điều chỉnh ánh sáng từ xa hoặc theo lịch trình cài đặt sẵn. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn không ở nhà nhưng muốn tạo ra ấn tượng có người ở nhà để đảm bảo an ninh, hoặc đơn giản là muốn trở về một ngôi nhà với ánh sáng ấm cúng sau một ngày làm việc mệt mỏi.
Cuối cùng, dimmer còn mở ra khả năng sáng tạo không giới hạn trong việc thiết kế không gian sống. Với sự đa dạng của các loại đèn và bóng đèn LED dimmable, bạn có thể tạo ra các kịch bản ánh sáng phù hợp với từng khu vực trong nhà, từ phòng khách, phòng ngủ đến khu vực làm việc hoặc khu vực ăn uống, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày; mà không cần phải sử dụng quá nhiều bóng đèn và công tắc như trước đây.
Có nên sử dụng đèn dimmer hay không ?
Việc sử dụng đèn LED dimmer là phương án được nhiều người tiêu dùng cân nhắc sử dụng vì những ưu điểm của nó:
* Có thể chỉnh được chế độ chiếu sáng phù hợp
* Tiết kiệm điện năng giúp người sử dụng giảm chi phí
* Tăng tuổi thọ đèn so với những loại đèn không có dimmer.
* Tạo ra những trải nghiệm, và cảm xúc tốt hơn rất nhiều khi ánh sáng được bật lên hoặc tắt đi một cách từ từ, không gây shock, chói mắt
Lutron - Thương hiệu điều khiển chiếu sáng số một thế giới.
Sau khi phát minh ra công nghệ dim vào năm 1959, sau đó 2 năm thì Mr. Joel Spira thành lập Lutron Electronic. Dimmer của Lutron cho phép điều khiển cường độ của mọi loại bóng đèn, từ 0-100% và được chia thành hơn 4800 bước nhỏ. Tạo nên sự mượt mà và ổn định đến kinh ngạc.
Kể từ đó Lutron luôn đi đầu trong các phát minh về lĩnh vực chiếu sáng và vững vàng là tiêu chuẩn, lựa chọn của các công trình biểu tượng: nhà trắng Mỹ, bộ nộ vụ, toà tối cao, các đại sứ quán của Mỹ, các ngân hàng, bảo tàng, khách hàng cao cấp trên toàn thế giới...
Hệ thống các văn phòng của Intel, Google, Facebook, Louis Vuitton, Chanel, Dolce & Gabbana, Mercedes-Benz Showroom. Và các biệt thự, villa hoặc căn hộ cao cấp.
Hiện nay Lutron phát triển thêm giải pháp nhà thông minh không dây cao cấp Lutron RA2 Select với công nghệ điều khiển đẳng cấp bằng sóng Radio cho các công trình cải tạo hoặc quy mô nhỏ hơn.
Ở Việt Nam, rất nhiều các khách sạn cao cấp, các villa của giới nhà giàu đang được điều khiển bởi hệ thống của Lutron.
Ngoài sự mượt mà ổn định trong điều khiển chiếu sáng thì Lutron rất bảo mật theo tiêu chuẩn của chính phủ Mỹ. Thiết kế về công tắc cao cấp đáp ứng được các yêu cầu về thẩm mỹ của từng công trình và chủ nhà.
ControlX - là đại diện chính hãng của Lutron tại Việt Nam, mang đến những giải pháp điều khiển chiếu sáng đẳng cấp cho ngôi nhà của bạn.
